บันทึกปฏิปทาการเผยแพร่ธรรมของหลวงปู่ไว้เพื่อชนรุ่นหลังได้รับทราบ

๑. หลวงปู่เน้นสอนแบบตั้งรับ

หลวงปู่ไม่เคยเดินสายไปเทศน์ที่ไหน ๆ มีแต่ตั้งรับ และตั้งรับชนิดว่ามาเมื่อไหร่เป็นได้เจอท่าน ใครมาจริงก็จะเจอของจริง

๒. หลวงปู่ไม่นิยมก่อสร้าง

ไม่ปรากฏว่าหลวงปู่สร้างถาวรวัตถุนั่นนี่ มีแต่บูรณะอุโบสถบ้าง กุฏิเสนาสนะในวัดบ้าง ซ่อมสะพานคนข้ามบ้าง บริจาคบำรุงการศึกษาให้เด็กนักเรียนบ้าง ให้เป็นทุนรักษาพระอาพาธบ้าง ฯลฯ แม้แต่พระพุทธรูปองค์ใหญ่ ๆ โต ๆ ก็ไม่เคยเห็นท่านสร้าง เพราะท่านเป็นคนบอกบุญใครไม่เป็น และไม่นิยมสร้างวัตถุ หากแต่เน้นสร้างคนให้เป็นพระ

๓. หลวงปู่ไม่นิยมองค์กรจัดตั้ง

ท่านสอนของท่านแบบชาวบ้าน ๆ จะมีอะไรขลุกขลักบ้างก็ไม่เป็นไร ไม่ต้องให้ถึงขนาดจัดแบ่งแผนก หรือเป็นคณะ เป็นสำนัก หรือเป็นองค์กร เพราะท่านไม่ยัดเยียดธรรมะให้ใคร ๆ

ครั้งหนึ่ง ได้ยินท่านอุทานภายหลังอ่านพาดหัวหนังสือพิมพ์กรณีวัดไล่ที่ชาวบ้าน ว่า "ข้าว่าแล้วเชียว" คือท่านไม่เห็นด้วยกับการมุ่งขยายสำนักให้ใหญ่โตจนเป็นเหตุให้เกิดการเบียดเบียนกันขึ้น (คราวนั้น สำนักปฏิบัติใหญ่ได้ซื้อที่จากนายทุน แล้วส่งคนไปไล่ชาวบ้านที่เช่าที่ทำกินออกไป)

ดูเอาเถิด ขนาดข้าวเปล่าทัพพีเดียวที่ยาจกใส่บาตรพระสารีบุตร พระสารีบุตรก็ยังจำบุญคุณมิรู้ลืม นี่ชาวบ้านบางส่วนก็คือคนใส่บาตรพระสำนักนี้ ก็ยังบีบให้เขาจำต้องทิ้งที่ทำกินถิ่นอาศัยไป บ้างมีที่เป็นของ ๆ ตนก็ยังบีบให้เป็นที่ตาบอด จนต้องขายทิ้งทั้งน้ำตา

๔. หลวงปู่ชอบสอนด้วยการทำให้ดู

ไม่ว่าเรื่องขันติ เรื่องความสันโดษ เรื่องการรักษาอารมณ์ เรื่องความเมตตา เรื่องอุเบกขา หลวงปู่ท่านทำให้ดู ใครมีปัญญาก็จะได้เห็นแบบอย่างที่อยู่ตรงหน้า รวมทั้งเรื่องมงคลตื่นข่าวหรือเรื่องหมอดู ท่านก็ไม่ข้องแวะ

๕. หลวงปู่ใช้ฤทธิ์แบบไม่แสดง

หลวงปู่ท่านใช้ของท่านแบบเนียน ๆ มุ่งเอาผลคือความก้าวหน้าในการปฏิบัติธรรมของลูกศิษย์เป็นที่ตั้ง มิใช่แสดงให้ลูกศิษย์มาอัศจรรย์กับเครื่องมือคือฤทธิ์ของท่าน

๖. ท่านไม่ได้สอนให้พอใจหรือหยุดอยู่เพียงแค่วัตถุมงคล

กับผู้ที่ยังข้องอยู่กับสิ่งที่ไม่เป็นมงคล หลวงปู่ท่านก็ยอมให้มาติดกับวัตถุมงคลไปก่อน จากนั้นท่านก็สอนเรื่องการปฏิบัติเพื่อให้เขาหาพระเก่าพระแท้ในใจตนเองให้เจอ เพื่อเป็นหลักประกันว่า "ตนที่ฝึกดีแล้ว จะเป็นที่พึ่งแห่งตน" ดังพุทธพจน์ที่ว่า "ความดีที่ยิ่งกว่านี้ยังมีอยู่อีก มิใช่มีเพียงเท่านี้"

๗. หลวงปู่สอนให้สวดตัวเองยิ่งกว่ามนตร์ใด ๆ

สวดตัวเองก็คือด่าตัวเอง สอนตัวเอง ดังโอวาทของท่านที่ว่า "ตนไม่เตือนตนเอง จะให้ใครมาเตือน" สวดตัวเองก็ต้องอาศัยหลักธรรมใหญ่ที่ท่านเน้น นั่นก็คือ "หมั่นดูจิต รักษาจิต" มนตร์วิเศษภายนอกก็คือบทสรรเสริญพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ ใน ๗ ตำนาน และ ๑๒ ตำนาน ที่ท่านใช้เป็นหลัก มิใช่บทจักรพรรดิดังที่เผยแพร่กันอยู่ นี่ถ้าพระพุทธเจ้ายังอาลัยในสมบัติจักรพรรดิ พระองค์ก็คงยังต้องทุกข์จมอยู่ในวัฏฏะอีกนานแสนนาน และพวกเราก็คงไม่มีโอกาสพบแสงสว่างแห่งธรรมอีกนานแสนนานเช่นกัน พลังโลกียะ ฤาจะเปรียบกับพลังแห่งธรรมแท้ ...พลังที่จะพาเราออกจากวัฏฏะ มิใช่ข้องหรือจมอยู่กับวัฏฏะ

คุณ jaded ลอง search ใน internet เลือกเอาแบบฉบับแปล ก็จะทราบความหมายมากขึ้น

๗ ตำนาน ก็คือ บทสวด ๗ บท (หรือเรียกว่า ๗ ปริตร)

๑๒ ตำนาน ก็เพิ่มจาก ๗ ตำนานอีก ๕ ปริตร

คำว่าปริตรนี้ให้ความหมายทั้งเป็นการสวดเพื่อสรรเสริญคุณพระรัตนตรัยพร้อม ๆ กับการขอคุณบารมีพระรัตนตรัยมาปกป้องคุ้มครองผู้สวดด้วย

ผมลองยกตัวอย่างคำแปลบทรัตนสูตร ซึ่งเป็น ๑ ใน ๑๒ ตำนาน นะครับ

- ทรัพย์เครื่องปลื้มใจ อันใดอันหนึ่ง ในโลกนี้หรือโลกอื่น หรือรัตนะอันใด อันประณีตในสวรรค์ รัตนะอันนั้นเสมอด้วยพระตถาคตเจ้าไม่มีเลย แม้อันนี้ เป็นรัตนะ อันประณีตในพระพุทธเจ้า ด้วยคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมี

  - พระศากยมุนีเจ้า มีพระหฤทัยดำรงมั่น ได้บรรลุธรรมอันใดเป็นที่สิ้นกิเลส เป็นที่สิ้นราคะ เป็นอมฤตธรรมอันประณีต สิ่งไรๆ เสมอด้วยพระธรรมนั้นย่อมไม่มี แม้อันนี้เป็นรัตนะอันประณีตในพระธรรม ด้วยคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมี

- พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด ทรงสรรเสริญแล้วซึ่งสมาธิอันใด ว่าเป็นธรรมอันสะอาด บัณฑิตทั้งหลายกล่าวซึ่งสมาธิอันใด ว่าให้ผลโดยลำดับ สมาธิอื่นเสมอด้วยสมาธินั้นย่อมไม่มี แม้อันนี้ เป็นรัตนะอันประณีตในพระธรรม ด้วยคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมี

- บุคคลเหล่าใด ๘ จำพวก ๔ คู่ อันสัตบุรุษทั้งหลายสรรเสริญแล้ว บุคคลเหล่านั้นเป็นสาวกของพระสุคต ควรแก่ทักษิณาทาน ทานทั้งหลาย อันบุคคลถวายในท่านเหล่านั้น ย่อมมีผลมาก แม้อันนี้ เป็นรัตนะอันประณีตในพระสงฆ์ ด้วยคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมี

การสวดพระปริตรนั้นก็คล้าย ๆ บทสวดมนต์พิเศษเพิ่มเติมที่หลวงปู่สวดต่อจากบทสวดมนต์ทำวัตรเช้า-เย็น ซึ่งใน ๑๒ ตำนานยังมีบทที่เกี่ยวกับการสอนธรรมอยู่ในนั้นด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทมงคลสูตร และโพชฌงค์เป็นต้น ลองศึกษาเพิ่มเติมดูนะครับ 

แปลตามตัวคือ พระบ่มแก็ส บ่มให้สุกเร็วๆ เหมือนบ่มมะม่วง บ่มกล้วยแบบนั้น เข้าใจว่าอาจบ่มด้วยการแสดงออก (โปรโมท) แบบต่างๆ สร้างภาพลักษณ์ของพระที่ปฏิบัติดีงาม สร้างเอกลักษณ์ของตัวเองเพื่อให้คนจำได้ ทั้งที่อายุพรรษายังน้อยและ/หรือไม่ได้เคร่งต่อวินัยอย่างใด

ถ้าผิดพลาดขออภัยค่ะ เรียบเรียงมาจากแม่อุ้ย พ่ออุ้ยบอกกล่าว

เนื่องจากสมัยเด็ก ๆ ครอบครัวผมทำสวนอยู่ในย่านสาธุประดิษฐ์ กรุงเทพฯ จึงทันได้เห็นที่บ้านเอาผลไม้โดยเฉพาะอย่างยิ่งมะม่วงมาบ่มแก๊ส

การบ่มแก๊สนั้นเป็นการเร่งให้ผลไม้สุกอย่างไม่เป็นธรรมชาติ ดังนั้นผลลัพธ์ที่ได้คือ

๑. ผลไม้สุกเร็ว แต่รสชาติค่อนข้างจืด ไม่ค่อยหวาน

๒. เสียเร็ว ไม่ทนเหมือนผลไม้สุกตามธรรมชาติ

๓. หากนำผลไม้ที่อ่อนเกินไปเข้าไปบ่ม มันจะเน่า

คำคนเหนือที่ว่า "ครูบาอุ๊กแก๊ส" นี้ จึงคมคายยิ่งนักครับ

1.การเพ่งโทษตนเอง อันเกิดจากการพลาดท่ากิเลส ในการปฏิบัติถือว่าเป็นสิ่งที่ควรกระทำ  แต่หากการเพ่งโทษตนเองนั้น ทำให้เกิดความเศร้าหมองแก่จิตใจตนเอง  จนมีผลต่อการทำสมาธิ  ขอเรียนถามว่าผมควรจะวางใจอย่างไรดีครับ

ฟังดูเหมือนจะมีคำตอบให้กับตัวเองแล้วว่าหากเพ่งโทษตนเองจนใจเศร้าหมองแสดงว่ามันไม่ถูกทาง

ถามว่าแล้วควรวางใจอย่างไร เบื้องต้นก็ควรวางใจเป็นกลาง ๆ (ไม่เศร้าหมอง) แล้วมองย้อนกลับเข้าไปใหม่เพื่อให้เห็นกระแสแห่งเหตุปัจจัยว่า ก็เพราะกิเลสมาครอบงำ ลากจูงเรา เราแพ้มัน แล้วผลก็คือทำผิดทางมโน หรือทางวาจา หรือทางการกระทำ จนในที่สุดก็เป็นทุกข์ทั้งกับเราและคนรอบข้าง

แต่ในบางคราวเราชนะมัน ผลที่เป็นทุกข์ก็ไม่เกิด

เราจะเอากระบวนการเกิดทุกข์ หรือจะเอากระบวนการดับทุกข์ล่ะ ชีวิตที่ยังมีลมหายใจอยู่ ในเมื่อเราเห็นความบกพร่องของตนเอง (ซึ่งเป็นเรื่องน่ายินดี เพราะเป็นต้นทางของการฝึกตน) แทนที่จะทุกข์กับความรู้สึกว่าเราไม่เอาไหน แพ้กิเลสทุกที จะไม่ดีกว่าหรือที่จะพลิกจิตคิดว่า เราจะฝึกตัวเรา ทำที่แพ้ให้เป็นชนะขึ้นมาบ้าง เราจะวางใจให้มีความอาจหาญร่าเริงในธรรม ผิดเป็นครู เราจะฝึกตัวให้ความบกพร่องลดลง ๆ  

ช้างศึกเมื่อตกหล่ม พอได้ยินเสียงกลองรบ มันก็รวบรวมพลังตะเกียกตะกายจนขึ้นจากหล่มได้ เรามีเสียงธรรมพระพุทธเจ้า และเสียงโอวาทหลวงปู่ดู่อยู่ในใจ ทำไมจะยกตนขึ้นเหนืออารมณ์กิเลสบ้างไม่ได้

ในระหว่างแห่งการละชั่วและทำดี เราก็ต้องรักษาจิตให้ผ่องแผ้วไว้ด้วย มันจะเศร้าหมองในบางคราวเพราะความขาดสติ เราก็ต้องพยายามรู้ตัวและรักษาจิตกลับมาเป็นปรกติให้เร็วที่สุด บอกตัวเองว่าปฏิบัติเพื่อความพ้นทุกข์ มิใช่เพื่อจมจ่อมอยู่กับทุกข์

โดยสรุปก็คือเรื่องของการที่ต้องใช้อุบายปัญญามารักษาใจเจ้าของนั่นเอง

2.กิเลส  โกรธ  โลภ หลง นั้น ตามหลักการปฏิบัติ เราควรละวางไปพร้อมๆ กัน หรือไม่ ครับ   หรือเราควรมุ่งเน้นฝึกละวางตัวกิเลสที่ติดแน่นกับตัวเรามานานก่อน 

เป็นแผลหนองตรงไหนก็ต้องบ่งตรงนั้นก่อน ไฟโทสะเกิดขึ้นขณะนี้ ก็ต้องมุ่งดับไฟโทสะก่อน 

หากทบทวนดู จะพบว่าในแต่ละวันมันมาครบแน่ทั้งโกรธ โลภ หลง ...เดี๋ยวขุ่นเคืองใจ เดี๋ยวอยากได้นั่นได้นี่ หรืออยากให้คนนั้นไม่ทำอย่างนั้นไม่ทำอย่างนี้ เดี๋ยวหลงบ้างานบ้าการจนลืมภาวนาหรือทำความรู้กายรู้ใจ แม้เราไม่เรียกร้อง มันก็มาครบ เป็นไฟสามกองให้เราคอยดับ ห่วงแต่น้ำดับเพลิงจะไม่พอ หรือน้ำดับเพลิงเสื่อมคุณภาพจนกลายเป็นเชื้อไฟเสียเอง  

โดยรวมนั้น ควรระวังอย่าปฏิบัติแบบเคร่งเครียดจนเกินไป เอาแบบค่อยเป็นค่อยไป มีความสม่ำเสมอ

ของอย่างนี้ต้องใช้เวลา เพราะมันอยู่กับเราจนเป็นยางเหนียว แค่นึกจะหั่น บางทียังไม่อยากนึกเลย

ในระหว่างทาง ก็ควรทำใจให้เป็นสุข มีความพอใจกับการปฏิบัติ บอกตัวเองว่าเรากำลังทำสิ่งที่มีคุณค่า ทำชีวิตของเราให้ไม่เป็นโมฆะ จะแพ้บ้าง ชนะบ้าง ก็ฝึกฝนขัดเกลากันเรื่อยไปจนกว่าชีวิตจะยุติ

อนุโมทนาสาธุ ได้ดีแล้วก็อย่าลืมมาดึงพี่ ๆ ไปด้วยนะครับ