เมื่อพิจารณาถึงอุปกรณ์การสอนที่หลวงปู่ใช้ ก็ช่างเรียบง่ายและใกล้ตัวเสียจริง เป็นต้นว่า ซองบุหรี่ข้างตัวหลวงปู่ ล่องพื้นไม้กระดานที่หลวงปู่นั่ง สุนัขในวัด กระทั่งตัวลูกศิษย์เอง ฯลฯ 

หลวงปู่อุปมาบ่อยครั้งว่าหากหั่นซองบุหรี่ของเป็นสี่ชิ้น แต่ละชิ้นแทนมรรคผลตั้งแต่โสดาบันไปกระทั่งถึงอรหัตผล หลวงปู่เน้นว่าเกิดมาชาตินี้ต้องทำให้ได้หนึ่งในสี่ จะได้ปิดอบายและเที่ยงแท้ต่อการทำกิเลสให้หมดไปในภายหน้า 

เวลาหลวงปู่จะอุปมาให้เห็นภาพของภวังคจิตในระหว่างฌาน ท่านก็จะชี้ไปที่ล่องไม้กระดาน ว่าเวลาทำภาวนาไป ๆ บางครั้งสติอ่อนไป ก็จะผล็อยตกเข้าไปในล่อง ไม่รู้เรื่องรู้ราว ต้องตั้งสติให้แข็งแกร่ง ให้ละเอียด ให้คมขึ้น เพื่อจะข้ามล่องกระดานไปให้ได้ แต่พอละเอียดไป ๆ ก็จะมีล่องถัดไปให้ต้องระวังอีก ฯลฯ 

ศิษย์คนไหนยังติดสุรา หลวงปู่ก็ให้พิจารณาดูสุนัขว่าหากเราเอาเหล้าไปวางไว้ข้างอุจจาระ ถามว่าสุนัขมันจะเลือกกินเหล้าหรือกินอุจจาระ คำตอบคือมันกิน "ขี้" นี่แสดงว่าขี้ยังดีกว่า "เหล้า" แล้วเรายังจะกินเหล้าอยู่อีกหรือ หากเราเลือกเหล้า เราจะไม่อายหมาหรือ 

อุปกรณ์การสอนใกล้ตัวเข้ามาอีกคือตัวลูกศิษย์เอง หลวงปู่ท่านชี้ให้เราดูตัวเราเอง ดูว่าเราวันนี้กับเราเมื่อก่อนเหมือนเดิมไหม มันแก่ลง ๆ ทุกวินาทีใช่ไหม ร่างกายมันเสื่อมลง ๆ ชนิดไม่ฟังเสียงเรา แล้วเรายังจะยึดว่ามันเป็นเราเป็นของเราอีกหรือ ยังจะประมาทอีกหรือ 

เหล่านี้แหละ คือ ตัวอย่างของอุปกรณ์การสอนของหลวงปู่ดู่ พรหมปัญโญ

Sathu kha...

หากพิจารณาอุปกรณ์การสอนของหลวงปู่ให้ถี่ถ้วนแล้ว จะพบว่ามีทั้งสิ่งที่ใกล้ตัวหลวงปู่ และสิ่งที่ใกล้ตัวเรา สิ่งที่ใกล้ตัวหลวงปู่ ก็เป็นอย่างที่เล่าให้ฟังข้างบน เป็นอาทิ ส่วนสิ่งที่ใกล้ตัวเรา ก็สิ่งกระทบหรือแบบฝึกหัดนั่นเอง ไม่ว่าจะมาในรูปของสิ่งที่น่ายินดีน่าพอใจ หรือไม่น่ายินดีไม่น่าพอใจ

ระหว่างสิ่งกระทบที่มาแบบเย็น ๆ กับแบบร้อน ๆ ก็ต้องยอมรับว่าแบบร้อน ๆ เห็นชัดกว่า ไม่ว่าจะมาในรูปของคำนินทา ความเสื่อมลาภ ความเสื่อมยศ ความทุกข์ต่าง ๆ มีโรคภัยไข้เจ็บเป็นต้น

นักปฏิบัติบางคน ต้องตื่นนอนกลางดึกบ่อยครั้ง เพราะเหตุโรคภัยไข้เจ็บพาให้ต้องตื่น (เพราะทุกวทนาที่แรงกล้ามาปลุก) เลยได้นั่งภาวนาพิจารณาทุกขเวทนาและผู้เสวยทุกขเวทนา

นักปฏิบัติบางคนจิตใจไม่ปลอดโปร่งหรือถึงขั้นเป็นทุกข์เพราะถูกคนเข้าใจผิด ก็เอามาเป็นแบบฝึกหัดในการดูจิต รักษาจิต น้อมพุทธโอวาทวาสอนใจโดยเฉพาะบทที่ว่า "สุทธิ อสุทธิ ปัจจัตตัง นาญโญ อัญญัง วิโส ธะเย" หมายความว่าความบริสุทธ์หรือไม่บริสุทธิ์เป็นของเฉพาะตัว เราจะดีหรือเลวก็ขึ้นอยู่กับตัวเราเอง ไม่ได้ขึ้นอยู่กับคนอื่น

ฯลฯ

นักรบยังไม่เคยผ่านสนามรบ จะบอกว่ามีชัยก็คงเป็นไปไม่ได้

เอ...ใครจะมีตัวอย่างแบบฝึกหัดอะไรอีกบ้างหนอ

อย่างที่คนเขาชอบพูดกันล่ะครับที่ว่า "อะไร ๆ ก็รู้หมด แต่อดไม่ได้"

สุดท้ายต้องมาระลึกถึงคำสอนหลวงปู่ที่ว่า "เป็นพระ อยู่ที่ละ" คือ ละในการตอบสนองต่อรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส และธรรมารมณ์ ด้วยตัณหา แล้วพยายามหันกลับมาตอบสนองสิ่งกระทบด้วยปัญญาแทน

เอาความ "ควร-ไม่ควร" และ "ประโยชน์ - มิใช่ประโยชน์" มาเป็นตัวนำ (ในการปฏิบัติหรือตอบสนองต่อสิ่งกระทบ) แทนที่จะให้ตัณหาเป็นตัวนำเอาฝ่ายเดียว