๓. ห่วงว่าจะทำแต่สมาธิแล้วไม่ได้เจริญปัญญา

หลวงปู่สอนให้ทำทั้งส่วนของความสงบตั้งมั่นของใจ (สมาธิ) และทำทั้งส่วนของการพิจารณาทางด้านปัญญา ดังนั้น ผมจึงคอยระวัง เมื่อเห็นว่าจิตสงบเล็กน้อย ผมก็จะพิจารณาธรรมทุกครั้งที่นั่งปฏิบัติ

ไม่ถูกต้อง เพราะแม้ผู้ปฏิบัติจะต้องทำให้ครบทั้งสองส่วนคือส่วนของสมาธิและปัญญา แต่ก็ทำให้ถูกจังหวะ การพิจารณาทางด้านปัญญาควรทำภายหลังที่จิตได้พักตัวเต็มที่และเริ่มถอนตัวออกมารับรู้ทางด้านอารมณ์ต่าง ๆ ดังนั้น ในยามที่ทำความสงบก็อย่าเพิ่งห่วงการเจริญปัญญา ในทางตรงกันข้าม ในยามที่เจริญปัญญา ก็อย่าเพิ่งห่วงการทำความสงบ หากพิจารณาไป ๆ จิตเริ่มซัดส่าย พิจารณาก็ไม่ได้ความลึกซึ้งถึงใจ จึงจะเป็นสัญญาณบอกว่าควรกลับมาทำความสงบเพื่อสร้างกำลังก่อนออกทำงานทางด้านปัญญาต่อ

อย่างไรก็ดี ภายหลังที่จิตได้พักอยู่กับความสงบมากแล้ว หากไม่ขวนขวายใช้ความเพียรในการพิจารณา หลวงปู่ท่านใช้คำอุปมาว่าเหมือนต้มน้ำร้อนทิ้งเปล่า ๆ ไม่ได้เอาไปชงไมโล-โอวัลติน น้ำร้อนที่ตั้งไว้ก็กลับเย็นตัวลงอีก ไม่ได้ใช้ประโยชน์อะไร ดังนั้น เราจึงต้องมีเป้าหมายที่ชัดเจนว่าการที่เราทำความสงบก็เพื่อสิ่งนี้ คือเพื่อให้จิตของเราพร้อมหรือเอื้อต่อการเจริญปัญญาต่อไป 

สัทธา ทานัง อนุโมทามิ   สัทธา ทานัง อนุโมทามิ   สัทธา ทานัง อนุโมทามิ