การเห็นความฟุ้งซ่านของจิตนั้น คือปัญญาขั้นต้น

อย่าได้เข้าใจว่า ฌาณกับสมาธิเป็นอันเดียวกัน

พระพุทธองค์ มิได้ตรัสว่า อนัตตาเป็นของไม่มีตนไม่มีตัว เป็นของว่างเปล่า

พระองค์ตรัสว่า ตนตัวคือร่างกายของคนเรา อันได้แก่ขันธ์ทั้ง๕นี้มีอยู่แล้ว

แต่จะหาสิ่งที่เป็นสาระในขันธ์๕นั้นไม่มี  ดังนี้ต่างหาก

ผู้ที่ยึดอัตตาอยู่ พระองค์สอนให้ประกอบภาระกรรมเพื่อประโยชน์แก่อัตตาโดยทางที่ชอบที่ควรไปก่อนจนกว่าผู้นั้นจะเห็นชัดแจ้งด้วยตนเองว่า สิ่งที่เราถือว่าอัตตาอยู่นั้นแท้จริงแล้วมิใช่อัตตา มันเป็นเพียงมายาหรือของไม่เที่ยง เป็นทุกข์  แล้วพระองค์จึงสอน  อนัตตา   ที่แท้จริง

จากหนังสือ ตามรอยธรรม ย้ำรอยครู

ป้าน้อง หญิง และเพื่อน ๆ ครับ

คุณเมธาเคยตั้งคำถามกับหมู่คณะว่า "เมื่อพิจารณาว่าขันธ์ ๕ ไม่ใช่เราแล้ว ทำไมต้องพิจารณากลับกันด้วยว่า เราไม่ใช่ขันธ์ ๕ เราจะพิจารณาไปทางเดียวมิได้หรือ"

จะตอบคุณเมธาว่าอย่างไรดีน้า

เดี๋ยวรอให้คุณเมธากลับจากธุระทางใต้ ค่อยให้คุณเมธามาเฉลยด้วยตนเองนะครับ

โอวาทของหลวงปู่เทสก์ที่ป้าน้องยกมานั้นสำคัญมาก เพราะหากผู้สนใจศึกษาพระธรรมไม่รู้จักแยกแยะ "ความจริงระดับสมมติ" กับ "ความจริงขั้นปรมัตถ์" ก็จะสับสน คิดว่าคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าขัดแย้งกันเอง เดี๋ยวก็ว่ามีตัวเราที่เข้าไปทำความดี มีตัวเราเข้าไปเสวยวิบากกรรมต่าง ๆ มีตัวเราที่แก่ เจ็บ ตาย เดี๋ยวก็ว่าทุกอย่างเป็นอนัตตา ไม่มีตัวเรา หรือตัวเราไม่มี

ท่านพุทธทาสภิกขุเรียกภาษาที่สื่อถึงความจริงสองอย่างนี้ว่า "ภาษาโลก" กับ "ภาษาธรรม" ภาษาโลกก็พูดกันอย่างสมมติ (เพื่อจะได้สื่อสารกันรู้เรื่อง) พูดแบบมีฉัน มีเธอ มีนาย ก มีนาย ข ฯลฯ

แต่พอพูดอย่างภาษาธรรมแล้ว จะพูดว่าไม่มีฉัน ไม่มีเธอ ไม่มีนาย ก ไม่มีนาย ข ฯลฯ มีแต่ธาตุ ๔ ขันธ์ ๕ หรือสภาพธรรมที่เป็นตัวเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป

ถ้าแยกแยะว่าขณะนี้กำลังสนทนากันถึงความจริงระดับศีลธรรม (สมมติสัจจะ) หรือสนทนากันถึงความจริงขั้นโลกุตระ (ปรมัตถสัจจะ) ก็จะไม่เกิดความสับสน

แต่มีข้อแม้หรือเงื่อนไขอยู่ว่า การที่จะก้าวขึ้นไปศึกษาความจริงขั้นโลกุตระนั้น ผู้ศึกษาจำเป็นต้อง "ผ่าน" ความจริงหรือความดีงามขั้นศีลธรรมหรือสมมติสัจจะเสียก่อน มิฉะนั้น จะเกิดปัญหา "ยึดติดในความไม่ยึดติด" อย่างที่มีให้เห็นกันมากขึ้น ๆ ทุกวันนี้ และคงจะมีให้เห็นมากขึ้น ๆ ในอนาคต เพราะเหตุที่คนชอบทางลัด หรือชอบมักง่ายมากกว่ามรรคแปด จึงขอกระโดดขึ้นไปสู่ขั้นปรมัตถ์โดยที่ระดับศีลธรรม (วัฒนธรรมอันดีงาม) ก็ยังไม่ "ผ่าน" เลย

เรื่องที่ป้าน้องยกมานี้จึงสำคัญที่ต้องขอนำมากล่าวเน้นย้ำอีกครั้ง เพื่อให้พวกเรา (เรียกตามสมมติ) ได้พากันพิจารณา จะได้ไม่พลาดตกหลุมกับดักของ "ความยึดติดในความไม่ยึดติด" ทั้งในปัจจุบันและในอนาคต จะได้ตามหลวงปู่ไปได้ตลอดรอดฝั่งครับ

ขอบพระคุณคุณสิทธิ์ค่ะ

ครั้งแรก อยากให้กระทู้นี้ ได้รับการวิสัชนาให้กว้างขวาง ได้ความลึกซึ้งของ ตรี โท เอก และใน ตรี โท เอก ก็มีแยกย่อย ของหยาบ กลาง ละเอียด (คิดว่า ครู คุณรณธรรม คุณเพียงดิน คุณเด็กข้างวัด คุณธุลีดิน คุณเพียงดิน คุณหญิง คุณจิรศักดิ์ ทุกๆท่านในเว็บ จะออกมาวิสัชนา ยามเว็บเงียบเหงา) ดอลฟินทำให้ครูต้องออกมาให้อาหารค่ะ

เราจะผ่านกระทู้นี้ไปก่อนดีไหมคะ เพราะละเอียดอ่อนมาก อาจจะเหมาะต่อการพูดอธิบายมากกว่าการเขียน

คำอธิบายของคุณสิทธิ์กระจ่างมากค่ะ

สาธุอนุโมทนามิครับ_/\_