สาธุ....

ขอผู้รู้ขยายความหน่อยครับ....

พระอาจารย์ชยสาโร...

"... พูดถึงเรื่องอัตตาตัวตน บางคนฟังไม่ถูก จึงขอพูดถึงอาการของอัตตาที่ค่อนข้างชัดเจน นั่นคือสิ่งที่เราเรียกว่า ศักดิ์ศรี เราควรจะดูตัวเองให้ดีว่า เรารู้สึกว่าศักดิ์ศรีของเราอยู่ตรงไหน สิ่งใดก็ตามแม้แต่ขี้ประติ๋ว หากกระทบศักดิ์ศรีของเราเมื่อใดก็เป็นเรื่องเมื่อนั้นทันที ถ้าเราเอาการรักษาศักดิ์ศรีเป็นเครื่องตัดสินว่า เราจะทำหรือไม่ทำอะไรในชีวิต เราควรจะระวังให้ดีว่า เราผูกศักดิ์ศรีของเราไว้กับอะไรบ้าง ตราบใดที่เรายังเป็นปุถุชนคงหนีไม่พ้นความยึดมั่นในศักดิ์ศรี แต่อย่างน้อยที่สุด เราควรจะพัฒนามันจนขึ้นอยู่กับการเป็นพุทธมามกะมากกว่าอย่างอื่น การมีอัตตาหรือศักดิ์ศรีในการเป็นชาวพุทธที่ดียังมีโทษอยู่ แต่สำหรับนักปฏิบัติธรรม อาจใช้ความรู้สึกในศักดิ์ศรี มาหนุนกำลังความละอายต่อบาปในเบื้องต้น และเป็นขั้นตอนที่จะนำไปสู่ความปลอดภัยในที่สุด

ตัวอย่างการใช้ความรู้สึกต่อศักดิ์ศรีตัวเองให้เกิดประโยชน์คือพิจารณาว่า ในเมื่อศาสนาพุทธของเรามีระบบการศึกษาหรือพัฒนาคน ระบบการฝึกอบรมจิตใจที่ดีเลิศแล้ว ถ้ายังต้องกินยานอนหลับเป็นประจำมันน่าเขิน เหมือนคนอยู่ในสวนผลไม้ ไม่รู้จักผลไม้ ต้องทานยาบำรุงทุกวัน ท่านสอนวิธีบริหารอารมณ์ วิธีรู้เท่าทันและปล่อยวางอารมณ์เศร้าหมองอย่างลึกซึ้ง ไม่มีผลข้างเคียง แต่เราไม่ได้ทำตามคำสอนสักที จึงทำให้เครียดอย่างนี้ กลายเป็นคนขี้ยา (ถูกกฎหมาย) แหม เสียศักดิ์ศรีจริง ๆ คิดอย่างนี้บ้างอาจจะดีนะ

ทุกวันนี้เราเอาอะไรมาเป็นศักดิ์ศรีของตน ขอดูให้ดี เพราะถ้าไม่ระวังในเรื่องนี้ เดี๋ยวจะกีดกั้นความเจริญในธรรม มัวแต่เป็นห่วงมายา คือเอาแต่กังวลเรื่องความรู้สึกของเขาต่อเรา อย่างนี้ยุ่ง ถ้าศักดิ์ศรีของเราขึ้นอยู่กับความมั่นใจว่าเขารักเราจริง เขาเคารพเราจริง เขากลัวเราจริง ฯลฯ อย่างนี้ไม่มีวันที่จะสงบได้ เราจะอ่อนไหวต่อการกระทำของคนอื่นตลอดเวลา เขาทำอย่างนั้นแปลว่าอะไร เขาไม่ทำอย่างนั้นแปลว่าอะไร เขาพูดอย่างนั้นแปลว่าอะไร เขาเงียบอย่างนั้นแปลว่าอะไร เขายิ้มอย่างนั้นแปลว่าอะไร เขาหน้าตาเฉยอย่างนั้นแปลว่าอะไร เป็นนักแปลอย่างนี้เหน็ดเหนื่อยมาก

พุทธศาสนาของเราเป็นศาสนาแห่งการปฏิบัติ ทั้งนี้เพราะปัญหาทั้งหลายในชีวิตมนุษย์ ย่อมเกิดจากการไม่รู้ไม่เข้าใจชีวิตและโลกตามความเป็นจริง การพ้นทุกข์จึงอยู่ที่การพยายามพัฒนาความรู้ความเข้าใจนั้น ความเพียรพยายามนี้แหละเราเรียกว่า ปฏิบัติ ฉะนั้นพวกเราควรสนใจเรื่องชีวิตของตนว่ามันคืออะไร โดยเฉพาะในด้านใน

ถ้าเราไม่รู้จักดูจิตของตน จะรักษามันไว้ในสภาพที่ดีได้อย่างไร กิเลสจะสอดแทรกเข้ามาตลอดเวลาโดยที่เราไม่ค่อยรู้ตัว ทำให้เกิดปัญหาทั้งในความรู้สึกภายในและในความสัมพันธ์กับภายนอก เช่น เรารักหรือเป็นเพื่อกับใคร ถ้าเราดูตัวเองไม่เป็น ความเป็นมิตรของเราอาจจะมีมลทิน คือการหวังบางสิ่งบางอย่างจากเขา ถ้าเป็นอย่างนั้นแล้ว เขาไม่ให้สิ่งที่เราต้องการเป็นฝ่ายรูปธรรม หรือนามธรรมก็ตาม ความรู้สึกที่ดีของเราอาจจะแปรปรวน จนอาจทำให้เลิกคบกันเสียเลย อยู่กันได้เพียงเพราะมีการตอบสนองความต้องการบางอย่าง ไม่ใช่การเป็นมิตรที่แท้

ในความเห็นของอาตมา (ซึ่งอยู่เมืองนอกตั้งแต่ยังไม่เกิด) ภูมิปัญญาของตะวันตกเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย์ส่วนใหญ่ไม่ผิดพลาดก็ผิวเผิน แนวทางพัฒนาตนที่ทางตะวันตกเคยนิยมมากที่สุด คือการตั้งอุดมการณ์เอาไว้ว่า เราควรเป็นคนแบบไหน แล้วพยายามเป็นอย่างนั้นให้มากที่สุด ปัญหาของแนวทางนี้คือ เมื่อขาดวิธีการที่ชัดเจน มักจะไม่ค่อยประสบความสำเร็จ ผลคือผู้มีศรัทธามักจะรู้สึกว่าตัวเองไม่ค่อยดี เพราะไม่สามารถเป็นคนดีตามที่พระศาสดาต้องการ ทำให้เอกลักษณ์ของนิสัยชาวตะวันตกโดยทั่วไปไม่ค่อยชอบหรือรักรักตัวเอง เพราะเชื่อว่า จริง ๆ แล้วตนไม่ดี

พระที่ไปตั้งวัดอยู่ในต่างประเทศเคยเล่าว่า การสอนเมตตาภาวนาให้ชาวตะวันตก เอาตามหลักเดิม คือแผ่เมตตาให้ตัวเอง แล้วค่อย ๆ ขยายออกไป ไม่ได้ผล ลูกศิษย์ชอบบ่นว่า แผ่เมตตาให้ตัวเองไม่ได้ ท่านต้องเปลี่ยนใหม่ ให้เริ่มด้วยแผ่ให้คนอื่นหรือสัตว์เลี้ยงที่น่ารักก่อน จึงค่อยแผ่ให้คนที่ไม่ชอบคือตัวเอง

พระพุทธศาสนาของเราไม่ต้องการให้เราบังคับหรือหักโหมตัวเองให้เป็นมนุษย์ในอุดมการณ์ เป็นผู้ชายในอุดมการณ์ ผู้หญิงในอุดมการณ์ แต่ให้อยู่กับความจริงของตัวเองในปัจจุบันอย่างเรียนรู้ ส่งเสริมสิ่งที่ควรส่งเสริม ปล่อยวางสิ่งที่ควรปล่อยวางไปเรื่อย ๆ ถ้าจะบังคับก็บังคับการแสดงออกทางกาย วาจาให้อยู่ในของข่ายของศีลห้า อุดมการณ์ของศาสนาพุทธจึงไม่ได้อยู่ที่ภาพความสำเร็จที่วาดไว้ตัดสินตัวเอง หากอยู่ที่ความจริงใจต่อการเดินตามมรรค

จิตของผู้ไม่ปฏิบัติธรรมย่อมถูกกำหนดด้วยสิ่งภายนอกอยู่ตลอดเวลา ตกเป็นเยื่อของอารมณ์ เป็นเหยื่อของเหตุการณ์ เป็นเหยื่อของสถานการณ์ต่าง ๆ ตัวอย่างที่เห็นได้ง่ายก็คือ เวลาเขาสรรเสริญเรา เราก็ดีใจ เขานินทาเราก็เสียใจ จิตใจก็ขึ้น ๆ ลง ๆ อยู่ตามคำพูดของคนอื่น ตามเหตุการณ์หรือความเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม ถ้าเราไม่สร้างที่พึ่งภายใน เราจะหาความสงบได้ที่ไหน

มีนิทานโบราณเรื่องหนึ่ง เล่าถึงคนรังเกียจเงาตามตัวของตัวเอง ไม่อยากจะต้องมี รู้สึกว่าเป็นสิ่งอัปมงคล น่ากลัว อยากให้มันหาย พยายามวิ่งหนีจากมัน แต่ไม่สำเร็จ วิ่งไปทางไหน เร็วเท่าไร มันก็ยังติดตัวอยู่เหมือนเดิม ผลสุดท้ายเขาหมดแรง ไปนั่งพักผ่อนใต้ร่มไม้ พอนั่งอยู่ในร่มปั๊บ เงาก็หายไปทันที ดิ้นรนอยู่กลางแดดเท่าไร เงาไม่หายต้องหยุดดิ้นและอยู่ในที่เยือกเย็นจึงจะพ้น

ความสุขของคนเรามีเงาตามตัว เงานั้นคือความเบื่อหน่าย ความรู้สึกแปลกแยก อ้างว้างว้าเหว่ ยิ่งวิ่งหนีจากมันยิ่งต้องเจอ เราต้องรู้จักหยุดนิ่งในที่เยือกเย็น นี่คือความเห็นชอบ

ตราบใดที่เรายังไม่รู้เท่าทันชีวิตของตน เราจะไม่มีวันชิมรสความเป็นอิสระภายในตราบนั้น ทั้งนี้เพราะการหลงเชื่องมงาย ว่ากายและใจเป็นเรา เป็นของเรา คือบ่อเกิดของความนุงนังในชีวิตทุกประการ ปัญญาที่รอบรู้ในความจริงของกายใจเท่านั้นที่สามารถนำเราไปสู่ความหลุดพ้นจากกองทุกข์ เมื่อเราก้าวไปในธรรมวิถีทั้ง ๆ ที่กายใจยังเป็นของเก่าอยู่ ชีวิตกลับปรากฏเหมือนเป็นของใหม่ ฉะนั้นผู้ทีต้องการซาบซึ้งในความหมายของคำว่า สงบ ความผ่องใส ความปลอดโปร่ง ต้องหมั่นหาความจริงของชีวิต ด้วยการใช้คำสอนของพระพุทธองค์ เป็นเครื่องมือเปิดเผยความอัศจรรย์ของปัจจุบันขณะ  ..."

สาธุ

ขอขอบคุณ คุณ eka มากครับ พอจะเข้าใจแล้วครับ....