"สติ" เป็นสภาวธรรมอันหนึ่งซึ่งให้ธรรมทั้งหลายเกิดขึ้นโดยพร้อมเพรียง

"สติ" ก็คือ ชีวิต  ถ้าขาดสติเมื่อใดก็เหมือนตาย

     ที่เรามาปฏิบัติกันอยู่ทุกวันนี้ ก็เพื่อให้เห็นจิตเดิม เราคิดว่าจิตเป็นสุข

จิตเป็นทุกข์ แต่ความจริงจิตไม่ได้สร้างสุขสร้างทุกข์ อารมณ์มาหลอกลวง

ต่างหาก มันจึงหลงอารมณ์  ฉะนั้น เราจึงต้องมาฝึกจิตใจให้ฉลาดขึ้น

ให้รู้จักอารมณ์ ไม่ให้เป็นไปตามอารมณ์ จิตก็สงบ เรื่องแค่นี้เอง ที่เราต้อง

มาทำกรรมฐานกันยุ่งยากทุกวันนี้

     การฝึกจิตไม่เหมือนฝึกสัตว์ จิตนี่เป็นการฝึกยากแท้ๆ แต่อย่าไปท้อถอย

ง่ายๆ ถ้ามันคิดไปทั่วทิศก็กลั้นใจมันไว้ พอใจมันจะขาดมันก็คิดอะไรไม่ออก

มันก็วิ่งกลัีบมาเอง ให้ทำไปเถอะ

     จิตของเรานี้ เมื่อไม่มีใครตามรักษา มันก็เหมือนคนคนหนึ่งที่ปราศจาก

พ่อแม่ที่ดูแล เป็นคนอนาถา คนอนาถานั้นเป็นคนที่ขาดที่พึ่ง คนที่ขาดที่พึ่ง

ก็เป็นทุกข์ จิตนี้ก็เหมือนกัน ถ้าขาดการอบรมบ่มนิสัยหรือทำความเห็นให้

ถูกต้องแล้ว จิตนี้ก็ลำบากมาก

ถาม

             ผมได้เจริญสมาธิภาวนามาหลายปีแล้ว ใจผมเปิดกว้างและสงบระงับเกือบจะในทุกสภาพการณ์ เวลานี้ผมอยากจะย้อนหลัง และฝึกทำสมาธิชั้นสูง หรือฝึกฌานครับ ?

ตอบ

             จะทำอย่างนั้นก็ได้เป็นการฝึกจิตที่มีประโยชน์ ถ้าท่านมีปัญญา  ท่านจะไม่ชะงักติดอยู่ในสมาธิจิต  ซึ่งก็เปรียบเหมือนอยากนั่งภาวนานานๆ อยากจะลองฝึกอย่างนั้นดูก็ได้  แต่จริงๆ แล้ว  การฝึกนี้แยกออกจากอิริยาบถต่างๆ  นี่เป็ฯการมองตรงเข้าไปใตจิต นี่คือปัญญา

             เมื่อท่านพิจารณาและเข้าใจชัดในจิตแล้ว  ท่านก็จะเกิดปัญญา  รู้ถึงขอบเขตของสมาธิ  หรือขอบเขตของตำรับตำรา  เมื่อท่านได้ฝึกปฏิบัติ   และเข้าใจจริงถึงการไม่ยึดมั่นถือมั่นแล้ว  ท่านจะกลับไปอ่านตำรับตำราก็ได้  เปรียบได้เหมือนขนมหวาน  จะช่วยท่านในการสอนผู้อื่น  หรือท่านจะหวนกลับไปฝึกฌานก็ได้  ถ้าท่านมีปัญญารู้แล้วที่จะไม่ยึดในสิ่งใด  

ปณิธานของหลวงพ่อชา สุภัทโท

(จากหนังสือชื่อ Without and Within โดยท่านพระอาจารย์ชยสาโร)